یک عروسی ایرانی چه در ایران چه در هر جای دنیا برگزار شود، یکی از بزرگ‌ترین جشن‌هایی است که یک خانواده ایرانی می‌تواند داشته باشد. برگزاری مراسم عروسی و رسم و رسوم قبل از عروسی فکر، زمان و هزینه زیادی را درگیر خود می‌کند و به جرات می‌توان گفت که مراسم‌های ایرانی یکی از پرجمعیت‌ترین مراسم‌های دنیا هستند.
عروسی ورسم و رسوم قبل از عروسی در ایران بسیار بزرگ و خانواده محور است و سنت‌های یک عروسی ایرانی از منطقه‌ای به منطقه دیگر فرق می‌کند. در برخی از مناطق ایران مانند آذربایجان، یک مراسم عروسی می‌تواند روزها ادامه یابد و حتی برای یک هفته جشن و پایکوبی برقرار باشد. در مناطق دیگر مانند کردستان، لباس عروس به جای رنگ سفید، رنگ قرمز دارد و در کل هر منطقه از ایران در این روز بزرگ، آداب و رسوم مخصوص به خود و مختلف نسب به دیگر نقاط دارد.
در این مقاله قصد داریم تا در مورد رسم و رسوم قبل از عروسی و سنت‌هایی که قبل از عروسی ایرانی رخ می‌دهد صحبت کنیم، بنابراین همراه ما باشید و بیشتر با این رسوم آشنا شوید.
عروسی ایرانی
عروسی ایرانی یکی از بزرگ‌ترین و در عین حال عجیب‌ترین مراسم‌ها است. این مراسم بزرگ‌ترین مراسم است که می‌توانید در آن شرکت کنید و میزبان آن دو خانواده باشند.
مراسم‌های ایرانی برای افراد خارجی شاید خیلی بزرگ، دیوانه کننده، پر سر و صدا، عاطفی و حتی پر از سوتی به نظر برسد. بسیاری از سنت‌های آن به دوران زرتشتی باز می‌گردد و عروسی‌های امروزی، با وجود مدرن شدن، هنوز هم عناصر سنتی بسیاری را حفظ کرده است.
قبل از شروع کار، قصد داریم عنوان کنیم که خانواده‌ها در برگزاری این مراسم بزرگ نقش بسیار پررنگی دارند. حتی با وجود مردن شدن و امروزی شدن، باز هم اکثر ایرانی‌ها بسیار خانواده محور هستند و این نقش عمده‌ای در زندگی شخصی آنها دارد. برای بسیاری شاید این امر غریب باشد. اما باید در نظر داشته باشید که جوانان ایرانی هنوز هم از نظر مالی و عاطفی از طرف خانواده هایشان حمایت قابل توجهی دریافت می‌کنند و به آنها وابسته هستند. از این رو خانواده‌های ایرانی در عروسی فرزندان خود حرف‌های زیادی برای گفتن دارند و نقش‌های مهمی در این مراسم دارند.
این روزها برگزاری مراسم عروسی مانند تجارت شده است. خرج‌هایی بسیاری در این مراسم‌ها از جمله خرید لباس عروس گران قیمت، انتخاب حلقه ازدواج الماس، خرید سرویس طلا برلیان و موارد دیگر می‌شود. برای عروسی ممکن است مهمان‌ها از برای ۳۰۰ نفر تا ۱۰۰۰ برسند. والدین عروس و داماد سال‌ها صبر کرده‌اند تا فرزندان خود را در لباس عروس و داماد ببینند و مشتاق هستند که مهمانی را به گونه‌ای برگزار کنند که در ذهن همه ماندگار شود.
خواستگاری – درخواست ازدواج از دختر
به طور سنتی، خانواده‌های ایرانی به محض رسیدن پسرشان به “سن ازدواج” یا هر زمان که برای ازدواج آماده باشد، به دنبال عروس برای او می‌گردند. آنها در خانواده و دوستان خود دختری را جستجو می‌کنند که به استانداردهای خانواده‌شان هم‌خوانی داشته باشد. مهم‌ترین ارزش‌ها برای عروس کامل، فروتنی، شعور، توانایی‌ها یا همان کدبانو بودن، ایمان و گاهی زیبایی است. به طور معمول نیز این جستجو در خانواده‌های هم دره خانواده خود داماد صورت می‌پذیرد.
وقتی خانواده داماد عروس مورد نظر خود را پیدا کردند، درباره این موضوع با پسر خود صحبت می‌کنند و در صورت تایید پسر، کسی از خانواده برای جلسه خواستگاری به خانه عروس می‌رود.
خواستگاری در واقع مراسمی است که دختر و پسر برای اولین بار در خانه دختر با هدف ازدواج ملاقات می‌کنند. در واقع خواستگاری ممکن است موفقیت آمیز باشد و در مواقعی نیز ممکن است به شنیدن جواب منفی منجر شود.
عرف برای روز خواستگاری این است که داماد همراه خود گل و شیرینی ببرد و خانواده عروس آنها را با چای، شیرینی و میوه پذیرایی کنند. به طور سنتی، دختر به هنگام ورود خواستگار به جمع ملحق نمی‌شود و بعد از دقایقی با سینی چای خود را به مهمانان نشان می‌دهد. البته همان‌طور که گفتیم این سنت با مدرن شدن روند زندگی‌ها دیگر به این شکل برگزار نمی‌شود و عروس و داماد حداقل قبل از مراسم خواستگاری چند بار همدیگر را ملاقات می‌کنند.
در حالت سنتی، مرحله بعد از چای کمی صحبت کردن در مورد آب و هوا و دیگر مسائل روز جامعه و در نهایت درخواست از خانواده عروس برای صحبت خصوصی عروس و داماد برای آشنایی بیشتر با هم است.
بعد از خواستگاری، این خانواده داماد است که برای گرفتن جواب باید به خانواده عروس زنگ بزند. اگر جواب مثبت باشد، خواستگاری دوم ، سوم و … اتفاق می‌افتد و در نهایت یا به این نتیجه می‌‌خورند یا خیر و اگر جواب مثبت باشد، شروع به برنامه ریزی برای عروسی می‌کنند.
بله برون – بله گرفتن از عروس در جمع خانواده‌ها
پس از برگزاری جلسات متعدد آشنایی، هر دو خانواده یک روز را برای برگزاری مراسم بله برون مشخص می‌کنند. بله برون مراسمی است که در خانه عروس برگزار می‌شود و در آن فقط از نزدیکان دعوت می‌شود و ایده ازدواج بین عروس و داماد به طور عمومی اعلام می‌شود. در مراسم بله برون رسم به این شکل است که خانواده داماد هدایایی مانند پارچه، روسری، چادری سفید، کیک، دسته گل و البته حلقه نامزدی را با خود برای عروس به مراسم می‌آورند.
قبل از اینکه حلقه نامزدی به عروس داده شود، موارد خاصی مانند مهریه یا تاریخ عقد بین این دو خانواده بحث خواهد شد و در نهایت بزرگان فامیل در مورد آنها تصمیم گیری خواهند کرد.
عقد – ازدواج مدنی و مذهبی
عروسی ایرانی به دو بخش مراسم عقد و مراسم عروسی تقسیم می‌شود. تقریباً در همه موارد، عروس و داماد قبل از مراسم عروسی خود عقد رسمی را برگزار می‌کنند. آنها ممکن است این مراسم را بدون جشن و فقط در محضر برگزار کنند و یا اینکه جشنی مفصل مانند عروسی برای آن در نظر بگیرند.
در مورد مراسم مفصل عقد، سنت تا به امروز به این‌گونه بوده که خرج مراسم با خانواده عروس است و برخی مخارج را باید داماد عهده‌دار شود.
چگونه عقد انجام می‌شود؟
بسیاری دوست دارند این مراسم را در خانه و در کنار سفره عقد مورد علاقه خود برگزار کنند، برخی در محضر به عقد هم در می‌آیند و در نهایت بسیاری از عروس و دامادها با دعوت عاقد به سالن عروسی مراسم عقد خود را آنجا و مفصل برگزار می‌کنند.
سفره عقد
سفره عقد سفره‌ای خاص است که شامل آیتم‌هایی با معانی خاص است:
۱- آینه و شمعدان
یکی از خریدهای عقد، آینه و شمعدانی است که خانواده داماد می‌خرند. همین آینه و شمعدان بعدا در خانه آینده خود عروس و داماد برای داشتن یادگاری از عروسی خود قرار می‌گیرد. آینه در فرهنگ فارسی نشان دهنده جاودانگی است. عروس و داماد در جلوی آن می‌نشینند و یکدیگر را در آینه نگاه می‌کنند. شمع‌هایی که درون شمعدان‌ها هستند از آداب و رسوم زرتشتی می‌آیند، که بیانگر نور و گرمی است.
۲- نان سنگک
نان سنگک نوعی نان ایرانی است که در کوره‌های آتش پوشانده شده از سنگ پخته می‌شود. این نان نشان دهنده سعادت زوج است.
۳- ترمه
پارچه معروف دستباف ایرانی به نام ترمه همیشه جزئی از سفره عقد است. معمولا مانند سجاده داخل سفره قرار می‌گیرد و بود و نبود آن کاملا سلیقه‌ای است.
۴- نبات
نبات نشان دهنده شیرینی در زندگی زوج است.
۵- تخم مرغ‌های رنگی
دقیقاً مانند هفت‌سین که برای نوروز آن را پهن می‌کنیم، تخم مرغ‌های رنگی نمادی از باروری هستند.
۶- سکه‌های طلا
سکه به عنوان نمادی از ثروت و رونق مالی در سفره عقد گذاشته می‌شود.
۷- گلاب
گلاب برای عطر و بوی خوش درون سفره جای می‌گیرد.
۸- بادام، گردو و فندق
بودن این آجیل‌ها داخل سفره عقد نشان دهنده وفور و فراوانی خواهد بود.
۹- عسل
هنگامی که عقد انجام شد و حلقه‌ها رد و بدل شدند، عروس و داماد انگشت کوچک خود را درون یک کاسه عسل فرو می‌کنند و آن را در دهان دیگران می‌گذارند. این سنت بسیار شیرین و زیبا است و به معنای شیرین کردن کام یکدیگر است.
۱۰- اسپند
اسپند برای دور کردن چشم بد از جمع و عروس و داماد است.
۱۱- میوه
هدیه طبیعت، که همیشه در هر دورهمی ایرانی وجود دارد.
۱۲- کله قند
در این مراسم، کله قندهایی بر روی سر عروس و داماد توسط دختران جوان و مجرد به هم ساییده می‌شود و پارچه‌ای زیر آن در دست دیگر دختران قرار دارد. این کار برای این است که عروس و داماد زندگی خود را به شیرینی آغاز کنند.
گفتن بله
به محض ورود عروس و داماد، آنها جلوی آینه و بالای سفره عقد روی صندلی می‌نشینند که روبروی میهمانانشان قرار بگیرند. سپس مراسم رسمی با قرائت چند آیه از قرآن شروع می‌شود. در حال که عاقد در حال خواندن خطبه عقد است دختران فامیل کله قند را روی سر عروس و داماد می‌سابند.
سپس مراسم و شادی و سرور با بله گفتن عروس شروع می‌شود.
پس از آن از داماد بله گرفته می‌شود. که برخلاف عروس که در سه مرحله به جواب بله می‌رسند، او فقط یک فرصت برای بله گفتن دارد.
در این مرحله، حلقه ازدواج را عروس و داماد به دست هم می‌کنند. سپس فامیل هدایای خود را به عروس و داماد می‌دهند (عمدتا طلا یا سکه است) و همه با تازه عروس و داماد عکس می‌گیرند.
خرید حلقه عروسی، آینه و شمعدان
چند هفته قبل از عقد، عروس و داماد برای خرید حلقه ازدواج و آینه شمعدان به خرید بازار می‌روند. در حالی که عروس در خرید حلقه نامزدی نظری نداده است، می‌تواند در هنگام خرید حلقه ازدواج آزادانه نظر خود را بدهد. در برخی اوقات، مادر عروس و داماد آنها را در خرید همراهی می‌کنند.
لباس عروسی، مو، آرایش و دسته گل
اگر قرار بر این باشد که مراسم عقد جدا از مراسم عروسی گرفته شود، بنابراین نیاز است که عروس به آرایشگاه برود، لباس بخرد و یا تالار برای مراسم رزرو شود. معمولا در این مواقع عروس و داماد به دنبال راهی هستند که بتوانند تمام این کارها را راحت و در کم‌ترین زمان ممکن انجام دهند. اوریسا در این روزها بهترین کمک را به آنها می‌کند. آنها می‌توانند با مراجعه به وب‌سایت اوریسا لیست تالارها و باغ تالارها را مشاهده کنند و بر اساس سلیقه خود یکی را انتخاب و تصمیم گیری کنند.
تاج گل و دسته گل را می‌توانند به گل فروشی‌ها سفارش دهند و یا اینکه آن را با هنر خود و با دستان خود بسازند.
در مورد مو و آرایش نیز، بستگی به بودجه و سلیقه عروس همه چیز فرق می‌کند. بعضی از عروس‌ها دوست دارند ساده باشند و خودشان کار آرایش را انجام دهند، اما برخی دیگر دوست دارند این روز را در آرایشگاه زیباتر شوند.
تمام این کارها همه رسم و رسوم قبل از عروسی بود و کارهای سخت تازه بعد از عقد آغاز می‌شود. خرید جهیزیه و برنامه ریزی برای هزینه جهیزیه کامل، خرید مبلمان برای جهیزیه، خرید لوازم برقی، انتخاب تالار، انتخاب سالن زیبایی، خرید لباس عروس و … همه کارهایی هستند که بعد از مراسم عقد انجام می‌شوند. هم رسم و رسوم قبل از عروسی در عروسی ایرانی و هم بعدش پر از خاطره می‌تواند باشد و می‌تواند روزی را رقم بزند که تا ابد در خاطره‌ها بماند.
بیشتر بخوانید:
مطلب جالبی بود