تقریباً در هر خانه‌ای می‌توانید دست‌کم یک گیاه آپارتمانی پیدا کنید؛ اما برخی از گیاهان مانند سوسن‌ها (لیلیوم)، در عین زیبایی که دارند، برای گربه‌ها بسیار سمی هستند. گل‌های رنگارنگ با شاخ و برگ‌های درهم‌تنیده و دوست‌داشتنی ممکن است فضای زندگی شما را روشن کند، گیاهان تصفیه هوا در داخل خانه باعث تمیز شدن هوا می‌شوند و در تحقیقات لی، مین سان و همکاران نشان داده که وجود گیاهان به کاهش اضطراب و افسردگی هم کمک می‌کند. با این وجود متأسفانه، اگر گربه دارید، گیاهان آپارتمانی وجود دارند که به دلیل خواص سمی آنها نباید به خانه بیاورید. به‌خصوص از این نظر که گربه‌ها به جویدن چیزها مشهورند.
زهرابه یا توکسین در مقابل سم
هنگامی که صحبت گیاهان در میان باشد معمولاً به جای واژه «سم» از «توکسین» استفاده می‌شود. توکسین یک ماده سمی طبیعی است، اما ممکن است لزوماً به اندام‌های حیاتی بدن آسیب نرساند یا باعث مرگ نشود؛ زیرا مقیاس اثرگذاری آن از خفیف تا شدید متفاوت خواهد بود. در همین حال، یک سم احتمالاً به ارگانیسم‌های بدن آسیب می‌رساند.
برخی از گیاهان مانند نخل ساگو، آلوئه‌ورا، زنبق صلح و دیفن‌باخیا که برای گربه‌ها سمی هستند در صورت مصرف برای انسان نیز مضر هستند. در نتیجه نگهداری از این گیاهان در اطراف نوزادان، به‌ویژه نوزادان و کودکان نوپا که دوست دارند هر چیزی را که در دسترس است در دهان خود قرار دهند، ایمن نیست. همچنین بسیاری از گیاهانی که برای گربه‌ها سمی هستند، برای سگ‌ها نیز سمی خواهند بود.
در اینجا قرار است با برخی از گیاهان آپارتمانی محبوب آشنا شویم که اگر گربه دارید باید از آنها اجتناب کنید.
۱. سوسن یا لیلیوم
خانواده سوسن‌ها یا لیلیوم‌ها مانند زنبق رشتی یا سوسن واقعی برای گربه‌های به‌شدت سمی هستند. کل گیاه از جمله ساقه‌ها، برگ‌ها، گل‌ها، گرده‌ها و آب موجود در گلدان برای گربه‌ها سمی است و در عرض سه روز باعث نارسایی کلیه می‌شود. در بیشتر موارد نگهداری گربه‌ها و لیلیوم‌ها در یک خانه ترکیبی مرگبار به بار می‌آورد.
- عنصر سمی: سم موجود در گیاه ناشناخته است.
- جایگزین ایمن: ارکیده
۲. گل قاشقی اسپاتی فیلوم (Peace lily/spathe flower)
این گیاه از خانواده Araceae است در حقیقت از خانواده لیلیوم نیست و در زبان فارسی با نام‌های گیاه قاشقی یا گیاه صلح شناخته می‌شود. برگ‌های تیره، گل‌های سفید زیبا و نیاز به نگهداری کم این گیاه را محبوب کرده است. گیاه صلح حاوی اگزالات کلسیم است که برای گربه‌ها سمی است.
- عنصر سمی: اگزالات کلسیم نامحلول
- جایگزین ایمن: گیاهان برگ عبایی
۳. آلوئه‌ورا
گیاهان آلوئه‌ورا به دلیل نگهداری آسان جزو جدایی‌ناپذیر بسیاری از خانه‌ها هستند. آلوئه‌ورا با برگ‌های ضخیم و آبدار با لبه‌های دندانه‌دار مشخص می‌شود که از مرکز گیاه به سمت بالا رشد می‌کنند. اگر این برگ‌ها بلعیده شود برای گربه سمی است.
- عنصر سمی: ساپونین، آنتراکینون
- جایگزین امن: هاورتیا
۴. گل برگ انجیری
برگ‌انجیری (Monstera deliciosa) یکی از شیک‌ترین و ترندترین گیاهان آپارتمانی استوایی است که به لطف شاخ و برگ‌های استوایی خیره‌کننده‌اش به طور گسترده در رسانه‌های اجتماعی و در دکوراسیون خانه به نمایش گذاشته شده است. این گیاه که با نام‌های “گیاهان پنیر سوئیسی” یا “فیلودندرون‌های برگ شکافته” نیز مشهور است، نگهداری نسبتاً راحتی دارد که باعث می‌شود به یک اکسسوری جذاب برای هر خانه تبدیل شود. متأسفانه، گیاه برگ‌انجیری حاوی اگزالات کلسیم نامحلول است که برای گربه‌ها بسیار سمی است.
- عنصر سمی: اگزالات کلسیم نامحلول
- جایگزین ایمن: مارانتا (Prayer plant)
۵. پوتوس (Epipremnum aureum)
بسیاری از کسانی که به نگهداری گیاهان آپارتمانی علاقه دارند، این کار را با گیاه پوتوس یا پتوس آغاز می‌کنند؛ هرچند باتجربه‌ها هم به این گیاه علاقه دارند. ظاهر زیبا و مراقبت ساده پوتوس را به یک افزودنی دوست‌داشتنی برای خانه شما تبدیل می‌کند، به‌ویژه زمانی که سعی می‌کنید دکوراسیون منزل خود را با بودجه کم، زیبا کنید. اگرچه لمس کردن پوتوس کاملاً بی‌خطر است، اما این گیاه برای گربه‌ها سمی است.
- عنصر سمی: اگزالات کلسیم نامحلول
- جایگزین ایمن: گل گندمی
۶. گیاه یشم (Crassula)
گیاهان یشم که با نام‌های «گیاه پولی» یا «گیاهان دلاری» نیز شناخته می‌شوند، ساکولنت‌هایی هستند که به‌راحتی رشد می‌کنند و در باور عموم مردم برای صاحبانشان خوش‌شانسی و اقبال به ارمغان می‌آورند. آنها با برگ‌های گوشتی سبز تیره و ساقه‌های ضخیم و چوب مانند شناخته می‌شوند. چندین گونه مختلف از گیاهان یشم وجود دارد که همگی به خانواده کراسولا تعلق دارند. متأسفانه گیاهان یشم با تمام زیبایی که دارند برای گربه‌ها، سگ‌ها و اسب‌ها بسیار سمی هستند.
- عنصر سمی: علت مسمومیت ناشناخته است، اما تمام قسمت‌های گیاه می‌تواند باعث ایجاد واکنش‌هایی در گربه‌ها شود.
- جایگزین ایمن: پپرومیا (برگ قاشقی)
۷. گیاه سانسوریا
گیاه سانسوریا برای آپارتمان‌های کم‌نور بسیار مناسب است و در تصفیه هوا تأثیر بسیار خوبی دارد. به همین دلیل گیاهی محبوب برای نگهداری در آپارتمان محسوب می‌شود. هرچند این گیاه برای انسان غیرسمی است، طبق گزارش ASPCA این گیاه نه‌تنها در صورت بلعیده شدن برای گربه‌ها سمی است؛ بلکه یکی از گیاه‌های سمی برای سگ‌ها است.
- عنصر سمی: ساپونین
- جایگزین ایمن: گیاه مار زنگی
۸. نخل زینتی
نخل‌های زینتی حسی از مناطق استوایی به منزل شما اضافه می‌کنند و می‌توانند تأثیر شگفت‌انگیزی در بهبود کیفیت هوای داخل خانه داشته باشند. ساختار منحصربه‌فرد آنها باعث می‌شود به یک نقطه عطف دوست داشتنی در دکوراسیون شما تبدیل شوند. با این حال، این گیاهان یک مکانیسم دفاعی قدیمی دارند: آنها برای دوستان پشمالوی ما بسیار سمی هستند. اگر در خانه خود از گربه نگهداری می‌کنید، باید به هر قیمتی از نخل زینتی اجتناب کنید.
- عنصر سمی: سیکاسین
- جایگزین ایمن: نخل اریکا
۹. پیچک انگلیسی (Hedera helix)
پیچک انگلیسی برگ‌های کوچک و نوک‌تیزی دارد که ظاهری ظریف برای او ایجاد می‌کنند. به لطف ساقه‌های افتاده و زیبای این پیچک، به‌عنوان یک گیاه آپارتمانی در گلدان‌های آویزان پرورش داده می‌شود و بسیار محبوب است. همین ویژگی می‌تواند باعث شود گربه‌سانان کنجکاو به پیچک انگلیسی به چشم یک میان‌وعده جذاب نگاه کنند. اما این گیاه در صورت بلعیده شدن می‌تواند بسیار خطرناک باشد.
- عنصر سمی: ساپونین تری‌ترپنوئید
- جایگزین ایمن: پیچک سوئدی
۱۰. دیفن‌باخیا
دیفن‌باخیا، به دلیل شاخ و برگ‌های استوایی خیره‌کننده و نگهداری ساده، یک گیاه آپارتمانی محبوب است. هنگامی که این گیاهان در شرایط مناسب رشد می‌کنند، ارتفاع آنها بین ۹۰ سانتی‌متر تا ۳ متر خواهد بود. متأسفانه، دیفن‌باخیا در صورت مصرف برای گربه‌ها بسیار سمی است.
- عنصر سمی: اگزالات کلسیم نامحلول، آنزیم پروتئولیتیک
- جایگزین مطمئن: سرخس شاخ گوزنی
۱۱. کالانکوئه (Kalanchoe blossfeldiana)
کالانکوئه می‌تواند باعث مشکلات روده در گربه‌ها شود و بر ضربان قلب آنها تأثیر بگذارد. این گیاه بومی آفریقای جنوبی، ماداگاسکار و استرالیا گاهی مادر میلیون‌ها نامیده می‌شود. کالانکوئه یک گیاه آبدار از خانواده ساکولنت است که به گیاه یشم (این گیاه نیز برای گربه‌ها سمی است) نزدیک است. ماده فعال سمی در این گیاه بوفادینولید است که به ترکیبات دیژیتال شبیه است. این سم می‌تواند باعث ایجاد فعالیت الکتریکی نامنظم در قلب شود که ممکن است باعث افزایش ضربان قلب شده و حتی به ایست قلبی منجر شود.
- عنصر سمی: بوفودینولید
- جایگزین ایمن: سدوم
۱۲. زنبق دره
زنبق دره یا گل برف واقعاً از خانواده زنبق‌ها نیست؛ اما هنوز سمی است. این گیاه حاوی کاردنولید هستند که برای قلب سمی است. تمام قسمت‌های گیاه سمی هستند و می‌توانند منجر به استفراغ، ضربان قلب نامنظم، نبض ضعیف و موارد دیگر شوند. این ریتم غیرطبیعی قلب می‌تواند زندگی حیوان خانگی شما را تهدید کند.
- عنصر سمی: کاردنولیدها
- جایگزین ایمن: برگ بیدی
۱۳. سنبل
وقتی صحبت از محبوب‌ترین گیاهان آپارتمانی باشد، گل سنبل جایگاه ویژه‌ای در ذهن ما دارد. گل سنبل از طریق کاشت پیاز رشد می‌کند. این گیاه از راسته گیاهان مارچوبه و سمی است. از بستگان نزدیک سنبل می‌توان به سنبل آبی و لاله اشاره کرد. این گیاهان زیبا حاوی آلکالوئیدهایی هستند که اگر توسط گربه‌ها بلعیده شوند می‌توانند اثرات خطرناکی داشته باشند. پیازها و خود این گیاهان ممکن است باعث استفراغ، اسهال خونی، افسردگی و لرزش شوند.
- عنصر سمی: احتمالاً آلکالوئیدهایی مانند لیکورین و رافید اگزالات کلسیم
- جایگزین ایمن: یاس بنفش معمولی
۱۴. خرزهره
خرزهره که معمولاً گیش، شبرنگ و پی‌خوره نامیده می‌شود، بومی جنوب آسیا و مدیترانه است. تمام قسمت‌های این گیاه زیبا برای گربه‌ها سمی است. خرزهره دارای گلیکوزیدهای قلبی است که می‌تواند باعث تحریک دستگاه گوارش، عملکرد غیرطبیعی قلب، هیپوترمی (کاهش دمای بدن) یا مرگ شود.
- عنصر سمی: گلیکوزیدهای قلبی
- جایگزین ایمن: گل راعی
۱۵. سرخدار
برگ‌های سرخدار سوزنی شکل هستند و میوه آن برای انسان، سگ و گربه سمی است. این گیاه حاوی یک ماده سمی به نام تاکسین است. این سم می‌تواند باعث لرزش، مشکلات هماهنگی، مشکل در تنفس، مشکلات شدید گوارشی، نارسایی قلبی یا مرگ شود. یک نیش کوچک از این گیاه می‌تواند برای گربه فاجعه باشد. اسب‌ها نیز تنها ۱۵ دقیقه پس از بلع این گیاه از پا خواهند افتاد.
- عنصر سمی: تاکسین
- جایگزین ایمن: درخت عرعر معمولی
۱۶. گل لاله
لاله‌ها از تیره سوسن‌ها هستند و برخلاف تصور عموم مردم برای گربه‌ها سمی هستند. کل گیاه با ترکیبات آلکالوئید و گلیکوزید سمی است. با این حال، پیاز گیاه دارای بالاترین غلظت سموم است. واکنش‌هایی که ممکن است در اثر بلعیدن لاله پیش بیایند عبارت‌اند از استفراغ، افسردگی، اسهال و آب‌ریزش دهان. سمیت شدید می‌تواند منجر به تشنج و ناهنجاری‌های قلبی شود.
- عنصر سمی: تولیپالین A و B
- جایگزین ایمن: گل رز
۱۷. نرگس
نرگس‌ها همیشه یادآورهای محبوب فصل بهار هستند؛ اما گل‌ها، برگ‌ها و پیاز این گیاه برای گربه‌ها سمی هستند. نرگس حاوی ترکیبات سمی است که اگر به مقدار زیاد خورده شوند کشنده هستند. پیاز نرگس سمی‌ترین قسمت آن است. در مقادیر کم، نرگس می‌تواند باعث ناراحتی دستگاه گوارش شود که منجر به استفراغ، اسهال و ریزش آب دهان می‌شود.
- عنصر سمی: لیکورین، سایر آلکالوئیدهای فنانتیدین و کریستال‌های اگزالات کلسیم
- جایگزین ایمن: لادن
۱۸. پرنده بهشتی
دو گیاه پرنده بهشتی کاملاً متفاوت وجود دارد که در انگلیسی با نام‌های Strelitzia Regniae و Caesalpinia gilliesii شناخته می‌شوند و هر دو برای گربه‌ها سمی هستند. نوع دوم این گیاه سمی‌تر است و می‌تواند مشکلات بیشتری ایجاد کند، مانند سوزش شدید دهان، زبان و لب‌ها، ترشح بیش از حد آب دهان، استفراغ، اسهال و مشکل در بلع. گونه Strelitzia ممکن است باعث تهوع خفیف و خواب‌آلودگی شود.
- عنصر سمی: احتمالاً هیدروسیانیک اسید
- جایگزین ایمن: آناناس زینتی (بروملیاد)
۱۹. گل داودی
گل‌های داوودی که در اواخر فصل گلدهی شکوفا می‌شوند، گل‌های عزیز پاییزی هستند. این گل‌ها یکی از بهترین گیاهان برای اتاق خواب هستند؛ اما برای گربه‌ها سمی هستند. آنها حاوی چندین ماده هستند که وقتی توسط گربه‌سانان بلعیده می‌شوند، می‌توانند باعث استفراغ، اسهال، ترشح آب دهان یا تحریک پوست شوند. ماده پیرترین به طور طبیعی در این گیاه وجود دارد و معمولاً در آفت‌کش‌ها، داروهای کک و کنه سگ، شامپوها و قلاده‌ها استفاده می‌شود. با این حال، زمانی که گربه‌ها این ماده را مصرف کنند سمی خواهد بود.
- عنصر سمی: سسکی ترپن، لاکتون، پیرترین و سایر محرک‌های بالقوه
- جایگزین ایمن: گل همیشه بهار
۲۰. بنت قنسول
بنت قنسول درختچه‌ای چند ساله بومی مکزیک است که برای گربه‌ها سمی خفیف به شمار می‌رود و آن‌قدر که تصور می‌شد کشنده نیست. شیره شیری این گیاه می‌تواند باعث تحریک دهان و معده، استفراغ، ترشح آب دهان و تحریک پوست شود.
- عنصر سمی: دیترپن استر یوفوربول و شوینده‌های ساپونین مانند
- جایگزین ایمن: گل سنگ
اگر در خانه گربه دارید، قبل از آوردن گیاهان جدید باید بیشتر تحقیق کنید. اگرچه می‌توانید با دور کردن گیاهان سمی این مشکل را برطرف کنید، اما بهتر است گیاهانی بی‌خطر برای گربه‌ها پیدا کنید تا از سلامت دوستان گربه خود اطمینان حاصل کنید.