ساخت تراریوم یکی از جذاب‌ترین راه‌های نگهداری از گیاهان در فضای بسته است که در سال‌های اخیر طرفداران زیادی هم پیدا کرده است.
اگر شما هم دوست دارید چند گیاه زیبا در یک ظرف سربسته و یا نیمه‌باز داشته باشید می‌توانید خودتان یکی بسازید. فقط کافیست تا انتهای مقاله همراه ما باشید و با فوت و فن ساخت تراریوم آشنا شوید.
تراریوم چیست؟
کلمه تراریوم ریشه لاتین دارد و از دو بخش terra به معنی خاک و rium به معنای زمین تشکیل شده است. در زبان فارسی به تراریوم باغ شیشه‌ای هم می‌گویند. این باغ‌های شیشه‌ای درواقع یک محیط سربسته کوچک از جنس شیشه یا پلاستیک شفاف هستند که گیاهان خاصی را در خود جا داده و یک اکوسیستم کوچک تشکیل می‌دهند. امروزه تراریوم‌ها از محبوب‌ترین گیاهان آپارتمانی هستند.
داستان ساخت تراریوم به نیمه دوم قرن نوزدهم برمی‌گردد. زمانیکه ناتانیل باگ‌شو وارد «nathaniel bagshaw ward» پزشک جراح و گیاه‌شناس انگلیسی، بطور اتفاقی فهمید که می‌تواند برخی گیاهان مانند خزه را در بطری‌های سربسته کوچک نگهداری کند. او تصمیم گرفت از این موضوع جهت ساخت جعبه‌ای برای انتقال گیاهان در سراسر جهان استفاده کند. بنابراین ایده خود را در یک سفر به سیدنی امتحان کرد و موفق به انتقال گیاهان شد. در ابتدا به این ظرف‌ها بطری واردین می‌گفتند. اما بعدا نام تراریوم برای آنها انتخاب شد.
انواع تراریوم
تراریوم‌ها در اصل به دو نوع بسته و نیمه‌باز تقسیم می‌شوند. در تراریوم نوع بسته درب ظرف یا بطری تراریوم بسته می‌شود. البته هرازچندگاهی برای تهویه هوا و آبیاری در بطری را باز می‌کنند. در تراریوم نیمه باز گیاهان را در یک ظرف نیمه‌باز نگهداری می‌کنند. نوع گیاهان مورد استفاده و طریقه نگهداری این دو نوع تراریوم اندکی تفاوت دارد.
تراریوم نیمه‌باز با هوای بیروم تعامل بیشتری دارد. در نتیجه رطوبت بیشتری از دست می‌دهد و به آبیاری بیشتری نیاز دارد. اما تراریوم بسته رطوبت بیشتری را در خود نگه می‌دارد و به آبیاری کم‌تری احتیاج دارد.
تفاوت تراریوم با دیش گاردن
تاکنون درباره تراریوم‌ها توضیح دادیم اما شاید نام دیش‌گاردن هم به گوش شما خورده باشد و بخواهید بدانید چه تفاوتی با تراریوم دارد. دیش گاردن یا باغ مینیاتوری یک باغ کوچک است که در یک ظرف پرورش داده می‌شود. به این معنی که چند گیاه که مناسب زندگی در کنار هم هستند در یک ظرف کنار هم کاشته و تزئین می‌شوند.
گفته می‌شود دیش‌گاردن‌ها از چند قرن پیش در ژاپن پدید آمده‌اند و نکته مهم در مورد این باغ‌ها این است که روی آنها بسته نیست. در برخی منابع آمده ژاپنی‌ها دیش‌گاردن‌ها را به‌عنوان نوعی هنر در خانه خود می‌ساختند. همچنین زمانیکه آنها می‌خواستند یک باغ ژاپنی بسازند از این باغ‌های مینیاتوری استفاده می‌کردند تا شکل نهایی باغ را به مشتری‌ها نشان دهند.
ساخت تراریوم ارزان‌تر است یا خرید آن
قیمت باغ‌های شیشه‌ای موجود در بازار با توجه به اندازه آنها، گیاهانی که در آن کاشته شده‌اند و تزئیناتشان از چند ده هزار تومان تا چند صد هزار تومان متفاوت است. نکته‌ای که در مورد ساخت تراریوم در خانه وجود دارد این است که شما می‌توانید از ظروف شیشه‌ای بدون استفاده‌ای که در خانه دارید، مانند شیشه خالی مربا، استفاده کنید و تزئینات داخل تراریوم را هم با خلاقیت خودتان بسازید. به همین دلیل ساخت تراریوم در خانه می‌تواند خیلی ارزان باشد.
البته اگر بخواهید می‌توانید از ظروف مخصوص تراریوم و وسایل تزئینی آماده استفاده کنید. در هر صورت همه‌چیز در ساخت تراریوم‌ها به میل و علاقه شخصی شما بستگی دارد. حتی اگر بخواهید باغ شیشه‌ای می‌تواند یک کاردستی زیبا باشد که فرزندتان با کمک شما می‌سازد و با توجه به نگهداری ساده‌ای که دارد کودک شما می‌تواند در اتاق خود از آن نگهداری کند.
چرا در خانه خود تراریوم داشته باشیم؟
ساخت تراریوم یک روش خوب برای نگهداری از گیاهان رطوبت‌دوست است که با محیط و هوای خانه سازگار نیستند. اگر نگهداری از گیاهان برای شما دشوار است و امکان دارد چند روز در هفته خانه نباشید، تراریوم یک گزینه مناسب برای شماست. همچنین تراریوم‌ها معمولا فضای زیادی اشغال نمی‌کنند پس می‌توانند به خانه‌های کوچک و نقلی جانی تازه ببخشند.
به علاوه اگر طرفدار گیاهان کوچک هستید و دوست دارید خانه خود را با یک ظرف سرسبز تزئین کنید، تراریوم‌ها همان چیزی هستند که به آن احتیاج دارید. این گیاهان در کنار هنرهای تزئینی دیگری مانند نحوه ساخت پرده با نخ مکرومه از ترندهای دکوراسیون منزل در این روزها هستند. تراریوم‌ها در سال‌های اخیر به یکی از محبوب‌ترین هدیه‌ها هم تبدیل شده‌اند. اگر تراریوم را خود شما ساخته باشید، یکی از دست‌سازه‌های زیبای خود را هدیه داده‌اید.
چطور یک تراریوم بسازیم؟
برای ساخت تراریوم به یک ظرف شفاف شیشه‌ای یا پلاستیکی، یک قاشق یا بیلچه کوچک، انبر یا موچین، چند گل سازگار با هم، وسایل تزئینی و خاک مناسب تراریوم احتیاج داریم. اساس ساخت تراریوم‌های بسته و نیمه‌باز یکسان است اما برای تراریوم بسته بهتر است ظرف شما بلندتر باشد. در ضمن در نظر داشته باشید که ظرف مورد استفاده خود را حتما قبل از ساخت تراریوم به‌خوبی بشورید و خشک کنید تا میکروب و آلودگی وارد تراریوم نشود.
تهیه خاک تراریوم
خاک تراریوم معمولا سه یا چهار لایه دارد. لایه اول زهکش نامیده می‌شود. هدف از قرار دادن این لایه این است که آب اضافه ناشی از آبیاری در این قسمت جمع شده و از پوسیدن ریشه جلوگیری شود. معمولا از سنگ‌ریزه برای این لایه استفاده می‌شود و هرچه تراریوم بزرگ‌تر باشد ضخامت این لایه بیشتر خواهد بود.
لایه دوم زغال چوب فعال است. استفاده از این لایه در ساخت تراریوم اهمیت زیادی دارد. زیرا محیط تراریوم‌ها بسته است و هوا در آن جریان زیادی ندارد. زغال چوب محیط را ضدعفونی و تمیز می‌کند. استفاده از یک لایه نازک زغال چوب کافی است.
اگر از گیاهان رطوبت‌دوست استفاده می‌کنید می‌توانید روی زغال چوب از یک لایه خزه استفاده کنید. خزه‌ها باعث زیبایی محیط می‌شوند و رطوبت را نیز در خود نگه می‌دارند.
لایه آخر خاک است. می‌توانید از خاک‌های گلدانی که در بسته‌بندی می‌فروشند، استفاده کنید. پیت‌ماس هم برای این کار مناسب است. می‌توانید خاک را به تناسب گیاهان خود تهیه کنید. برای مثال اگر قصد کاشت کاکتوس دارید، خاکی که ماسه دارد و مقدار بیشتری آب را از خود رد می‌کند مناسب‌تر است. اما به طور کل خاک مخصوص گیاهان آپارتمانی برای ساخت تراریوم مناسب است.
کاشت گیاهان و تزئینات
بعد از آماده کردن خاک تنها کاری که باید انجام دهید، قرار دادن گیاهان در خاک است. هرچه دهانه ظرف شما بزرگ‌تر باشد کار کاشت گیاهان راحت‌تر است. می‌توانید ابتدا بزرگ‌ترین گیاه را بکارید و سپس بقیه را در اطراف آن قرار دهید. تراریوم را زیاد شلوغ نکنید و کمی فضا برای رشد گیاهان در نظر بگیرید.
برای تزئینات می‌توانید از مجسمه‌های کوچک و خزه استفاده کنید. می‌توانید برای تراریوم خود یک موضوع در نظر بگیرید و تزئینات را با توجه به آن انجام دهید. این قسمت از کار به خلاقیت شما بستگی دارد. تراریوم خود را به هر شکل که می‌خواهید تزئین کنید. در نهایت کمی آب به آن دهید تا خاک اطراف گیاهان سفت شود.
از کجا وسایل تراریوم را بخریم؟
تمام وسایل ساخت تراریوم را می‌توانید از بازارهای گل تهیه کنید. در تهران بازار گل رضا، بازار محلاتی، بازار بابایی و بازار گل و گیاه غرب تهران از جمله بازارهای مشهور و شناخته شده هستند. همچنین فروشگاه‌هایی که گیاهان آپارتمانی می‌فروشند هم ممکن است وسایل ساخت تراریوم را بفروشند.
البته اگر خود شما دستی در هنر داشته باشید می‌توانید تزئینات منحصربه‌فردی برای تراریوم خود در نظر بگیرید مثلا با دانستن نحوه کهنه‌کاری روی چوب می‌توانید میز و یا پایه‌های زیبا برای تراریوم خود بسازید.
چه گیاهانی برای ساخت تراریوم مناسب هستند؟
به طور کل گیاهان کوچک که رشد آرامی دارند برای تراریوم مناسب‌تر هستند. برای ساخت تراریوم بسته، معمولا از گیاهانی که به رطوبت علاقه دارند مانند سرخس، ارکیده مینیاتوری، فیتونیا و بگونیا استفاده می‌کنند. برای تراریوم‌های نیمه‌باز گیاهانی که بیشتر به خشکی علاقه دارند مانند انواع کاکتوس، خرفه‌ای و قاشقی مناسب هستند.
گیاهانی که انتخاب می‌کنید باید با هم سازگار باشند. برای مثال اگر قصد کاشت کاکتوس دارید یا همه آنها را از کاکتوس‌های گوشتی انتخاب کنید و یا همه آنها را از کاکتوس‌های تیغ‌دار انتخاب کنید. سازگار بودن در مورد گیاهان یعنی به نور، آب و رطوبت یکسانی احتیاج داشته باشند.
نکاتی برای نگهداری از تراریوم
تراریوم‌های بسته به هفته‌ای یک بار آبیاری نیاز دارند و تراریوم‌های باز باید هر سه تا شش روز یکبار آبیاری شوند. نکته مهم در مورد آبیاری تراریوم‌ها این است که مقدار آب زیاد نباشد و ریشه گیاهان نپوسد. برای اینکه اشتباه نکنید می‌تواند به خاک تراریوم توجه کنید. اگر خاک خشک بود نیاز به آب دارد.
در طول هفته چند ساعت درب تراریوم‌های بسته را باز بگذارید تا هوا در آنها جریان پیدا کند. تراریوم نباید بوی بدی مانند گندیدگی بدهد، البته بوی گیاهان و رطوبت طبیعی است.
معمولا گیاهان تراریوم به نور غیر مستقیم علاقه دارند. تراریوم‌ها را به مدت طولانی در جاهای خیلی گرم قرار ندهید. اگر محل قرارگیری تراریوم‌ها نور کافی ندارد می‌توانید از ال‌ای‌دی‌ها برای نوردهی استفاده کنید. در روزهای معمولی 8 ساعت نور ال‌ای‌دی برای گیاهان کافی است.
ساخت تراریوم یک سرگرمی لذت‌بخش است. این کار می‌تواند به یک تفریح خانوادگی در آخر هفته تبدیل شود و از بهترین گیاهان برای اتاق خواب باشد. اگر از تراریوم‌ها خوب نگهداری کنید. گیاهان و برگ‌های پوسیده را به‌سرعت جدا کنید و آبیاری را به‌موقع انجام دهید سال‌ها خانه شما را سبز و زیبا نگه خواهند داشت.