تأثیر قیمت میلگرد و سایر آهن‌آلات از جمله تیرآهن را نمی‌توان در نوسانات بازار مسکن نادیده گرفت. چرا که مقاطع فولادی مثل میلگرد و همچنین انواع محصولات آهنی مثل تیرآهن، لوله، پروفیل، نبشی و ناودانی، شالوده اصلی یک ساختمان یا خانه را تشکیل می‌دهند. به‌همین دلیل، در چند سال گذشته، بیشتر افرادی که به‌دنبال خرید مسکن بوده‌اند، اخبار بازار آهن را با دقت دنبال می‌کردند تا در صورت افزایش مقاطع فولادی و فلزات، وارد معامله خرید نشوند.
با همه این اوصاف، در یک نگاه می‌توان گفت که رابطه مستقیمی بین قیمت مسکن و قیمت میلگرد و تیرآهن در ایران وجود دارد. از طرفی، قیمت مقاطع فولادی مثل میلگرد تحت تأثیر عوامل مهمی همچون تحریم‌های اقتصادی، هزینه گمرک و واردات، اتفاقات سیاسی، قیمت دلار، نوسانات طلا و هزینه مواد اولیه است. به‌همین خاطر، بالا و پایین شدن قیمت میلگرد همیشه باعث ایجاد نوسانات شدید و بی‌وقفه در بازار مسکن شده است. با در نظر گرفتن همه این نکات، پرسش اصلی باز هم به قوت خود باقی است که: چه عواملی باعث افزایش قیمت میلگرد و به‌دنبال آن نوسان قیمت در بازار مسکن می‌شوند؟ آیا قیمت مسکن با کاهش قیمت آهن‌آلات مهم مثل میلگرد و تیرآهن کاهش پیدا می‌کند یا خیر؟
چه عواملی روی هزینه‌های ساختمان و قیمت مسکن تأثیر می‌گذارند؟
اگر نوسانات قیمت میلگرد و تیرآهن را کنار بگذاریم، عوامل دیگری هم روی نوسان قیمت در بازار مسکن ایران دخیل هستند که نباید از آن‌ها غافل شد. البته، لازم به ذکر است که این عوامل با وجود اینکه مهم تلقی می‌شوند، اما به اندازه نوسان قیمت در بازار آهن‌آلات روی قیمت مسکن مؤثر واقع نمی‌شوند.
به‌طور کلی، 4 عامل مهم و مؤثر در نوسان قیمت بازار مسکن عبارت‌اند از:
- مقدار عرضه و تقاضا در بازار ایران
- نرخ بهره بانکی و سیاست‌های مالی
- قیمت مصالح ساختمانی مهم مثل سیمان، گچ و رنگ
- شرایط اقتصادی کشور و اقتصاد کلان
نکته جالب اینجاست که پنجمین عامل مؤثر روی نوسان قیمتی مسکن در ایران، قیمت میلگرد و تیرآهن در بازار آهن است که خود، تحت تأثیر همین 4 عامل دستخوش تغییرات قیمتی می‌شود. به‌عبارت ساده‌تر، 4 عاملی که روی نوسان قیمت مسکن تأثیر می‌گذارند، روی نوسان قیمت میلگرد، آهن‌آلات و سایر مقاطع فولادی هم تأثیر قابل توجهی خواهند گذاشت.
عوامل مؤثر روی نوسان قیمت آهن‌آلات و مقاطع فولادی
از آنجایی که رابطه مستقیمی بین افزایش قیمت آهن‌آلات و قیمت مسکن وجود دارد، لازم است که عوامل مؤثر روی نوسان قیمت آهن‌آلات را هم بررسی کنیم. این عوامل به‌جز 4 عامل مشترک که روی قیمت مسکن هم تأثیر می‌گذارند، عبارت‌اند از:
- افزایش قیمت طلا و سکه در بازار جهانی و بازار ایران
- قیمت آهن‌آلات در بازار بین‌المللی
- افزایش هزینه تهیه مواد اولیه توسط کارخانه‌ها
- افزایش ارزش ارزهای خارجی
- نوسان قیمت آهن‌آلات در بازار سیاه
چرا قیمت آهن‌آلات و مسکن در بازار ایران بی‌ثبات است؟
هزینه‌های خرید مقاطع فلزی و فولادی و همچنین تجهیزات آهنی، بخش عمده هزینه‌های کلی ساخت مسکن را شامل می‌شوند. همین است که با کوچک‌ترین نوسان قیمتی در بازار آهن‌آلات، تمام بازار مسکن تحت تأثیر قرار می‌گیرد و قیمت‌ها ناگاهان افزایش پیدا می‌کنند. برای مثال، با افزایش جزئی قیمت تیرآهن 14 اصفهان برای برپا کردن اسکلت و پی‌ریزی در ساختمان، کل بازار مسکن ایران با نوسانات قیمتی خیلی شدید روبه‌رو خواهد شد. این مسئله کاملاً واقعی و البته، نگران‌کننده است.
آیا می‌توان هزینه‌های کلی ساخت‌وساز را از قبل پیش‌بینی کرد؟
با توجه به بی‌ثبات بودن بازار آهن‌آلات و مسکن، تصمیم‌گیری برای خرید و حتی فروش ساختمان در بین افراد بسیار دشوار می‌شود. آن‌ها برای خرید مسکن با هزینه خیلی زیاد یا فروش ساختمانی که برای آن هزینه کرده‌اند، همیشه تردید دارند. یکی از راهکاری تصمیم‌گیری درست، تا حدودی این است که بتوان با بررسی قیمت قطعات فولادی و آهن‌آلات، هزینه ساخت‌وساز یا خرید مسکن را پیش‌بینی کرد.
از جمله کارهایی که به پیش‌بینی قیمت‌ها در 2 بازار مهم مسکن و آهن‌آلات کمک می‌کنند، استفاده از اطلاعات یک مرجع برای خرید مقاطع فولادی و فلزی است. اگر شما تغییرات قیمتی آهن‌آلات و مقاطع فولادی مثل قیمت روز میلگرد ذوب آهن اصفهان و تیرآهن را به‌صورت روزانه یا حتی ماهانه چک کنید، می‌توانید یک چشم‌انداز تقریبی از تحرکات قیمتی بازار مسکن داشته باشید.
تأثیر افزایش قیمت میلگرد و تیرآهن روی بازار مسکن در 2 دهه اخیر
برای درک بهتر رابطه قیمتی بین آهن‌آلات و صنعت ساختمان‌سازی، بهتر است نگاهی به نوسانات 20 سال گذشته بیندازیم. برای مثال، متوسط قیمت هر یک متر مربع خانه در سال 1380، تقریباً 300 هزار تومان بود و بعدها رفته‌رفته تا 600 هزار تومان هم رسید. با افزایش قیمت دلار و ارزهای خارجی در حوالی سال 1385 و افزایش قیمت در بازار آهن، قیمت مسکن با جهش چند برابری روبه‌رو شد و 900 هزار تومان به ازاری هر یک متر مربع هم رسید. در ادامه، افزایش قیمت آهن‌آلات، رشد بی‌رویه قیمت دلار و نوسانات بازار مسکن همچنان ادامه‌دار بود تا اینکه در سال 1390، قیمت هر یک متر مربع خانه در تهران، به‌طور متوسط به 3 میلیون تومان هم افزایش پیدا کرد.
افزایش قیمت مسکن در اثر نوسانات بازار آهن‌آلات، بازار طلا و دلار آن‌قدر روند افزایشی به خود گرفت که 5 سال بعد یعنی در سال 1395، قیمت هر یک متر مربع خانه برابر با 6 میلیون تومان و بیشتر هم رسید. در چند سال اخیر و با در نظر گرفتن سیاست‌های دولتی، بازار مسکن با نوسانات شدیدتری هم همراه شد. این نوسانات که اتفاقاً با افزایش قیمت میلگرد و تیرآهن هم همراه بود، در سال 1401 به‌طور متوسط به 45 میلیون تومان به ازاری هر یک متر مربع مسکن افزایش پیدا کرد.
همچنین، اگر بخواهیم روند افزایشی قیمت میلگرد و تیرآهن را در این 2 دهه بررسی کنیم، باز هم با روند افزایش قیمت روبه‌رو خواهیم شد. قیمت مقاطع فولادی مثلاً قیمت میلگرد 16 اصفهان در شروع دهه 80، از کیلویی 450 تومان به قیمت تقریباً 20 هزار تومان رسیده است. افزایش قیمت میلگرد در طول این سال‌ها شاید خیلی زیاد نباشد، اما تأثیر آن روی افزایش قیمت در بازار مسکن آن‌قدر قابل توجه بود که حالا کم‌تر کسی می‌تواند وارد معاملات ساختمانی شود.
آیا قیمت مسکن در سال جدید با نوسان روبه‌رو خواهد شد؟
همان‌طور که تا این لحظه اشاره کردیم، افزایش یا کاهش احتمالی قیمت در بازار مسکن ایران، به قیمت آهن‌آلات و مصالح ساختمانی بستگی دارد. البته، عوامل دیگری مثل سیاست‌های دولتی، اتفاقات سیاسی و حجم واردات یا صادرات هم روی نوسان قیمت بازار مسکن تأثیر می‌گذارند. با این حال، نوسان قیمت در بازار آهن، حرف اول را در تعیین قیمت جدید بازار مسکن می‌زند.
اگر قیمت دلار و هزینه مواد اولیه برای تولید آهن‌آلات از جمله تیرآهن و میلگرد کاهش پیدا کند، احتمال کاهش قیمت مسکن در سال جدید وجود دارد. از طرفی، اگر برعکس این اتفاق رخ دهد و قیمت آهن‌آلات روند افزایشی به خود بگیرند، مطمئناً قیمت مصالح ساختمانی و مسکن هم چندین برابر خواهد شد. حتی با وجود اینکه مقدار تقاضا برای خرید مسکن در یکی دو سال اخیر کاهش پیدا کرده است، اما قیمت مصالح، میلگرد، تیرآهن و سایر هزینه‌های ساخت‌وساز همچنان در حال افزایش است.